SORU: Divan-ı Hümayun’da ne tür değişiklikler meydana gelmiştir?
CEVAP: Divan-ı Hümayun aklamı, tıpkı amedi kalemi gibi hem içerik hem sayı bakımından değişimi hisseden ofislerden olmuştur. “Beylikçi” unvanlı yöneticilerin denetimindeki ofisler; Divan-ı Humayun kuyud odası, vilayat-ı mümtaze kalemi, mühimme odası ve Divan-ı Hümayun odasıyd›. Vilayat-ı mümtaze kalemi isminden de anlaşılacağı üzere ayrıcalıklı vilayetlerle payitahtın ilişkisini sürdüren bir yandan da cemaatlerin ruhani reisleriyle sadaret arasındaki görüşmeleri yürüten bir bakıma Hariciye Nezaretinin işlerini üstlenmiş bir kalemdi. Divan-ı Hümayun odası ise 1900’da yapılan gözden geçirmelerle son hâlini kazanmış, eklenen birimlerle kadro sayısı 46’ya ulaşmıştı. Yazışma taslağının hazırlanması (tesvid), beyaza çekme olarak nitelendirilen taslağın asıl belgeye çevrilmesi (tebyiz), özetlerinin çıkarılmas›, deftere işlenmesi, tayin tezkerelerinin (rüûs) düzenlenmesi ve geleneksel tımar sisteminin kalıntılarının dökümünün yapılması gibi vazifeler ofisin gündelik işlerini oluşturmaktaydı.
