SORU: Divan-ı Hümâyunu işlevsel açıdan günümüzdeki idari yapı ile kıyaslayınız.
CEVAP: Divân-ı Hümâyûn, bugünkü manada bir bakanlar kurulu, Danıştay, Yargıtay, Anayasa Mahkemesi gibi devlet kurumlarının görevlerini yerine getiren bir meclis konumundaydı. Şeri hükümlere uymak ve devlet nizamını çiğnememek şartıyla bazı yasama yetkilerini de kullanabiliyordu. Bu anlamda padişah ve veziriazamı da bağlayan en yüksek karar ve yürütme organıydı. Divân’da alınan kararlar, Osmanlı hukuk sistemi gereğince kanun sayılmışlardır. Divân-ı Hümâyûn: Farsça kökenli bir kelimeydi ve danışma meclisi, günümüz bakanlık ofisi anlamlarına geldiği gibi küçük şiir kitapları da yine bu adla anılmaktaydı. Çandarlı ailesi erken dönem Osmanlı tarihinde büyük hizmetler veren ve önemli görevler üstlenen bir Türkmen ailesidir. Divân kararları şeri ve kanuni hükümlere göre verilirdi. Alınan kararların ya da verilen emirlerin kanun hükmüne girebilmesi için araştırmalar yapılır ve gerekli görüldüğünde şeyhülislama sorularak bunun için fetva alınırdı. Bu bağlamda da Divân, aynı zamanda devleti için yürütme organı niteliğini taşıyordu. İdari, siyasi ve mali işlerde bir danışma meclisi ve hususi bir mahkeme niteliği taşımaktaydı. Kadıların verdiği kararlar da Divân’da şikâyet üzerine tekrar görüşülebilirdi. Divân bu manada da temyiz mercii görevini üstlenmişti. Divân’da verilen kararlar padişahın adını alır ve önemli sayılanlar mühime defterlerine kaydedilirdi.
