SORU: Eklerdeki çeşitlenmenin nedeni nasıl açıklanabilir?
CEVAP: Eklerdeki çeşitlenme ünlü ve ünsüz uyumlarına göre çeşitlenir. Bilimsel çalışmalarda değişken sesleri göstermenin iki yolu vardır. Birinci yol bütün değişkenleri ayrı ayrı yazmaktır. Sadece düz geniş bir ünlüye veya düz geniş bir ünlü ve başta değişken olmayan bir ünsüze sahip olan ekler, art ve ön ünlülü olmak üzere iki farklı biçimde karşımıza çıkabilir, -a, -e, -lar, -ler. Eğer ek düz geniş bir ünlüye ve başta ünsüz uyumuna giren bir ünsüze sahip ise ikisi ünlüden, ikisi de ünsüzden kaynaklanan dört farklı biçimde karşımıza çıkar, -da, -de, -ta, -te. Ek, dar bir ünlüden ibaretse veya bir dar ünlüsü varsa ve ünsüz uyumuna girmeyen bir ünsüzle başlıyorsa dört farklı biçimde karşımıza çıkar, -yı, -yi, -yu, -yü, -mış, -miş, - muş, -müş. Bir diğer durumda ek dar bir ünlüye ve ünsüz uyumuna giren bir ünsüze sahipse dördü ünlüden, ve ikisi ünsüzden kaynaklanmak üzere sekiz farklı biçimde kullanılır, -dı, -di, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü. Geniş yuvarlak ünlüler olan; o ve ö ilk hece dışında bulunamaz.
