TÜRKÇE SES BİLGİSİ Dersi TEMEL KAVRAMLAR soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU: Eklerin bilimsel çalışmalarda gösterilmesinin ikinci yolu nedir?


CEVAP: Eklerin bütün varyantlarını yazmak yerine hepsini temsilen semboller kullanmaktır. Alışılmış olan uygulama, değişken seslerin temsilen büyük harfle verilmesidir. -A a,e -lAr -lar, ler -DA -da,-de,-ta,-te -(y)X yı,yi,yu,yü -mXş -mış, -miş, -muş, -müş -DX -dı,-di,-du,-dü,-tı,-ti.-tu,-tü. Ayrıca Türkçede eklerin bir kısmı ünlüden ibarettir veya ünlüyle başlar; bir kısmı ise ünsüzden ibarettir veya ünsüzle başlar. Bu sebeple eklenme sırasında Türkçenin ses yapısıyla çelişen durumlar ortaya çıkabilir. Ünlüyle biten bir sözcüğe tek ünsüzden ibaret olan birinci kişi iyelik ekinin eklenmesi durumunda sorun yoktur, kapı-m. Ancak aynı eki ünsüzle biten bir sözcüğe eklediğimizde Türkçede sonda bulunamayan ünsüz çiftleri oluşur, evm gibi. Bu durumda sözcükle ek arasına, yardımcı ses veya bağlama ünlüsü dediğimiz bir dar ünlü girer ve eklenmede ortaya çıkan çakışma giderilmiş olur, ev-i-m. Türkçede ikiz ünlü yoktur. Bu yüzden ünlüyle biten bir sözcüğe, ünlüden ibaret olan veya ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde yine bir çakışma ortaya çıkar, kapıa gibi. Çakışma araya yardımcı ses veya bağlama ünsüzü denilen y sesinin girmesiyle giderilir, kapı-y-a.