SORU: Eserde âşık ile sevgilinin yer değiştirmesinin nedeni nedir?
CEVAP: Gerek isim gerekse naz-niyaz ilişkisi bağlamında âşık ile sevgilinin yer değiştirmesi, aradaki ikiliği kaldırmak ve birliğe ulaşmak içindir. Bu da tasavvufun en önemli konusu olan vahdet-i vücut (=varlığın birliği) felsefesini gündeme getirmektedir. Çünkü bu felsefe, görünen âlemdeki kesretin (=çokluğun) arkasında görünmeyen bir vahdetin (=birliğin) bulunduğunu kabul etmekte ve onu açığa çıkarmayı hedeflemektedir. Galip’in de yaptığı budur. Hüsn ile Aşk, hikâyenin iki ayrı kahramanı oldukları hâlde, bazen birbirinin yerini alabiliyorlar. Şair, ikisi arasındaki birliğe bu yolla vurgu yaptığı gibi, onların okulda tanışıp kaynaşmalarını anlatırken de aynı birliği açığa çıkarma çabası içindedir.
