SORU: Fahreddin Razi’den sonra ehafüt geleneği ile doğrudan ilgilenen alimler kimlerdir? Konuyla ilgili çalışmaları nelerdir?
CEVAP: Fahreddin Razi’den sonra bu konularla doğrudan ilgilenenler, Sultan Fatih’in görevlendirdiği, Hocazâde ve Ali Tûsi’dir. Devrin ünlü âlimlerinden olan Ali Tûsi (ö.1482) ile Bursalı Hocazâde Mustafa Muslihuddin (ö. 1488) bu hususta birer eser kaleme alırlar. Hocazâde’nin eseri medrese uleması tarafından Ali Tûsi’nin eserinden daha çok beğeni toplar. Bu sebeple de Fatih, onu Tûsi’den daha fazla mükâfatlandırır. Bizim için burada önemli olan husus ise; bu düşünürlerin aldıkları mükafattan ziyade felsefî düşünceye yaptıkları katkıdır. Her iki yazar da kitaplarını Fatih Sultan Mehmet Han’ın emriyle kaleme almıştır. Hem Ali Tûsî ve hem de Hocazâde, Sultan Fatih’in kendilerinden İmam Gazzâlî’nin Tehâfüt’üne benzer kitap yazmalarını emrettiğini belirtmektedirler. Hocazâde bazı konularda Gazzâlî’ye muhalefet ederken Ali Tûsî, Gazzâlî’yi aynen takip etmektedir.
