CEVAP:

Francis Bacon (1561 - 1626)’dan kaynaklanan bu görüşte tümevarım, doğruya erişmenin tek geçerli yöntemidir. (Bkz. Yıldırım, 1971, s. 81.) Bu görüşte bilimsel yöntem üç aşamadan oluşur: (i) Gözlem ve/veya deney yoluyla ilgili bilim dalının konusuna giren yalın olguların bilgisi türetilir. Bu bilgiler, yapılan gözlem ve/veya deneylerle doğrulanmış gözlem önermeleri ile ifade edilir. Örnek olarak yeterince ısıtıldığında genleşen a1, ..., an metal parçalarını gösterebiliriz. F, “yeterince ısıtılır”, G de, “genleşir” yükleminin kısaltması olduğunda, gözlem ve/veya deneylerle doğrulanmış gözlem önermelerini Fa1 ^ Ga1, ... , Fa1 ^ Gan olarak gösterebiliriz. (ii) Gözlem ve/veya deneyle doğrulanmış sonlu sayıda gözlem önermesinden tümevarımsal çıkarımla bir tümel-koşullu önerme türetilir. Böyle bir önermeye tümevarımsal genelleme önermesi de denir. Örneğin yukarıdaki doğrulanmış gözlem önermelerinden ?x(Fx › Gx) tümevarımsal genelleme önermesi türetilir. Tüm Gen olarak kısaltarak adlandıracağımız bu çıkarımı aşağıdaki gibi gösterebiliriz: (Tüm Gen) Fa1 ^ Ga1 • • • Fan ^ Gan ============= ?x(Fx › Gx)
(Ünite 1’den “===========” simgesini tümevarımsal çıkarımlar için kullandığımızı anımsayalım.) Buna göre yukarıdaki çıkarım, ?x(Fx › Gx) önermesi, doğrulanmış Fa1 ^ Ga1, ... , Fan ^ Gan gözlem-önermelerinin tümevarımsal sonucudur diye okunur. (iii) Türetilen tümevarımsal genelleme önermesi başka gözlem ve/veya deneylerle daha da pekiştirilebilir. Örneğin bilim insanı daha önce gözlemlenmeyen an+1 gibi bir metal parçasını ısıtır ve ısıtınca genleştiğini gözlemler. Başka bir deyişle, bilim insanı Fan+1 ^ Gan+1 gözlem-önermesini doğrulamış olur. Bu gözlem sonucunda tümevarımsal genelleme önermesi daha da pekişmiş olur. Dolayısıyla (ii) ve (iii)’e dayanarak Salt Tümevarımcı Görüş’ün hem bir hipotez buluşu görüşü hem de bir hipotez pekiştirmesi görüşü olduğunu söyleyebiliriz. Salt tümevarımcı görüşün şu üç eleştirisi yapılabilir: 1. Tümevarımsal genelleme önermesinin yanlışlanabileceği göz ardı edilir. 2. Bilimsel yöntemde tümevarımın yanı sıra tümdengelime de gereksinim olduğu göz ardı edilir. Aslında bir sonraki görüşte göreceğimiz gibi yanlışlama tümdengelimsel bir çıkarımla yapılır. 3. Tümevarımsal genelleme önermesi bilimsel açıklama için kullanılamaz. Isıtılan an+1 metal parçasının neden genleştiği sorusunun yanıtı “Bütün metaller yeterince ısıtıldığında genleşir” önermesinin doğruluğu olamaz. Çünkü sorulan zaten niye bir metalin ısıtıldığında genleşiyor olduğu sorusudur.