SORU: Gayesi ya da doğurduğu sonuç bakımından akitler nelerdir?
CEVAP: • Temlik akitleri: Satım ve kira gibi mal ve menfaatin el değiştirmesini, bir aynî hakkın karşı tarafa devredilmesi sonucunu doğuran akitler. En yaygın rastlanan akitler bunlardır. Bu akitler kendi içinde üç gruba ayrılır. a) İvazlı akitler: Her iki tarafın da bir bedel verdiği akittir. Satım akdinde mebî’ ile semen; kirada menfaat ile ücret iki tarafın verdiği bedeli yani ıvazı oluşturur. b) Teberru akitleri (ıvazsız akitler): Akit konusunun bir karşılığı ve ivazının olmadığı sadece bir tarafın aynî hakkını devrettiği akitlerdir. Mesela hibe ve ariyet böyledir. Bir taraf hibede bulunarak malını başkasına temlik ederken diğer taraf bir bedel ödemez. Hibede bir malın aynı, âriyette ise menfaati temlik edilmektedir. c) Başta teberru, sonunda ivazlı olan akitler. Karz, borçlunun isteği üzerine kefalet ile ivaz şartlı hibe gibi. • Teminat akitleri: Bir borcu teminat altına almaya yarayan akitlerdir. Rehin akdi aynî teminat akdi, kefalet ise şahsi teminat akdi olarak temel teminat akitlerini oluşturur. Alacaklı, rehin akdinde, aldığı bu rehnin (ayn’ın) değeri ile alacağını teminat altına alır. Kefalette ise kefil, borçlu konumuna geçmekte ve borç ondan da talep edilebilmektedir ki burada teminat sağlayan bir mal olmayıp doğrudan kefilin şahsıdır. • Koruma (hıfz) amaçlı akitler: Bir malın koruma altına alınmasına yönelik olan akitler. Vedia gibi. • Temsil akdi: Vekalette olduğu gibi bir hukuki tasarrufta ya da mahkemede bir kimseyi temsil etme amacıyla yapılan akitlerdir. • Ortaklık akdi: Ortaklık amacıyla yapılan akitlerdir. Mudârebe, muzâraa akdi gibi.
