CEVAP:

Öncelikle GSYH kanun dışı ekonomik aktiviteleri içermez. Her ne kadar bu tür aktivitelerle çeşitli mal ve hizmetler üretilip, piyasada alınıp satılıp ve faktör sahiplerine bir gelir yaratsa da bu tür iktisadi faaliyetler GSYH içerisinde yer almaz. Örneğin kaçak içki-uyuşturucu üretim ve ticareti, kumar vb. mal ve hizmetler her ne kadar ciddi bir ekonomik büyüklüğe sahip olsalar da GSYH içerisine dahil edilmezler.

İkincisi kayıt dışı ya da yeraltı ekonomisi dediğimiz, bildirilmeyen dolayısıyla kayıtdışı yapılan iktisadi işlemlerde GSYH hesaplamalarına dahil edilmezler. Örneğin, haf­ta sonu evinizi aslında asıl mesleği boyacı olmayan bir boyacıya boyatıp ve ücretini nakit öderseniz bu işlem GSYH içerisinde yer almayacaktır. Daha çok vergi kaçırmak, sigorta primi ödememek vb. amaçlarla kişi ve kurumların yaptıkları işlemleri yetkili mercilere bildirmemesi bu tür işlemlerin GSYH hesaplamasına dahil edilmesini zorlaştırmaktadır. Her ne kadar bu tür faaliyetler bir uyuşturucu ticareti kadar suç olmasa da, bu tür işlemlerin bildirilmiyor olması kanuna aykırıdır.

Üçüncüsü piyasa dışı iktisadi aktiviteler GSYH’ya dahil edilmezler. Eğer markete gidip bir kilo salatalık alır ve tüketirseniz bu GSYH içerisinde yer alır. Fakat evimizin bahçesinde yetiştirip tükettiğiniz salatalık GSYH’ya dahil edilmeyecektir. Özellikle hanehalklarının temizlik, yemek yapma, çocuk bakma vb. ev içi mal ve hizmet üretimleri gibi piyasa dışı aktiviteler özellikle gelişmekte olan ülkelerde toplam ekonomi içerisinde yadsınamayacak büyüklüklere sahiptir.

Hepimiz biliyoruz ki tükettiğimiz mal ve hizmetlerin kalitesi artan teknoloji ile birlikte her geçen gün iyileşmektedir. 30 yıl önce hiçbir otomobilde hava yastığı yok iken, şimdi neredeyse hava yastığı olmayan otomobil yok. Şu an kullandığımız otomobillerin 10 yıl öncesinden bile çok daha gelişmiş olduğunu söyleyebiliriz. Oysa fiyatlarının o kadar değiştiğini söyleyemeyiz. Ya da gümümüzde kullandığımız bilgisayarlar 20 yıl öncesinin bilgisayarlarından binlerce kat daha hızlı olmasına rağmen fiyatlarının daha ucuz olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. İşte GSYH’nın sabit ya da nominal fiyatlarla hesaplanıyor olması mal ve hizmetlerin kalitelerinde ortaya çıkan iyileşmelerin hesaba katılmasını imkansız kılmaktadır.

Son olarak bir ekonomide üretilen mal ve hizmetler GSYH’ya dahil edilirken, bu mal ve hizmetleri üretim ve tüketimi esnasında çevreye verilen zarar GSYH’ya dahil edilemez. Bir hidroelektrik santralı kurularak elde edilen enerjinin değeri GSYH içerisinde yer alırken o hidroelektrik santralı kurulurken ve işlerken çevreye ve insanlara verdiği zarar GSYH hesaplamasında yer almaz.