TÜRK MUTFAK KÜLTÜRÜ Dersi BÖLGELERE GÖRE TÜRK MUTFAK KÜLTÜRÜ soru detayı:

CEVAP:

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde doğum çerçevesinde bir dizi geleneğin iç içe olduğu görülmektedir. Yeni doğan bebeğe Adıyaman’da koyun gibi sessiz olsun diye koyun sütü verilmektedir. Şanlıurfa’da bebeğe bağırsakları temizlensin diye nisan ayında elde edilen ve sarı yağ olarak adlandırılan tereyağı verilmektedir. Mardin’de içini temizleyip sancısını alsın diye erimiş tereyağı ile pekmez, Diyarbakır’da tereyağı verilmektedir. Şırnak’ta ise gezu pekmezi verilmektedir. Gaziantep’te bebeğin ağzına gül yaprağına damlatılmış şekerli suyun verildiği belirtilmektedir. Diğer illerde de şekerli su verildiği ve günümüzde bunun tüm bölgede yaygınlaştığı anlaşılmaktadır. Batman ve Diyarbakır’da doğum yapan lohusaya, içinin yarasını beresini temizlemesi için, yağda pişirilen yumurtanın üzerine pekmez gezdirilerek hazırlanan “heko dims” yedirilmektedir. Mardin’de erimiş tereyağla pekmez veya yumurta, un ve pekmezden yapılan “isfiri” yedirilmektedir. Taze anneye Adıyaman, Gaziantep ve Şanlıurfa’da bulamaç, kuymak, kayganak, Kilis’te pirinç çorbası verilmektedir. Gaziantep’te ayrıca kız doğuranın kuymak, oğlan doğuranın oğlak yediği belirtilmektedir. Lohusaya Siirt’te önce tereyağda yumurta, sonra mırtoğa ya da heko dims yedirilirken, Şırnak’ta önce heko dims, sonra mercimek çorbası verilmektedir. Bölgede doğum yapan lohusaya ilk günlerde süt, çorba, pelte, bulamaç gibi yiyeceklerin sunulması, daha sonra, altın başta olmak üzere çeşitli hediyelerin verilmesi yaygın bir gelenektir. Çeşitli kaynaklarda Şırnak’ta ve Siirt’te şirani, Diyarbakır’da katkat, şekerlokum özel olarak belirtilmektedir günümüzde çikolatanın da gönderildiği ifade etmektedir. Bölgede lohusayı kutlamaya gelenlere çeşitli yiyecekler ikram edilmektedir. Yazın soğuk, kışın sıcak bir şerbet veya kaynar da denilen lohusa şerbeti ile çerez yaygın olarak sunulmaktadır. Gaziantep’te erkek çocuk doğan evin kapısına çocuklar gelerek “ya şeker ya çocuk” diye taş atmakta, onlara evden şeker dağıtılmaktadır. Şırnak’ta bulgur, çerez, dolma öne çıkarken Kilis’te kerebiç, kahke, kaynar ikramı dikkati çekmektedir. Konuklara Şanlıurfa’da gül suyu, çay, kurabiye sunulurken; Batman’da çörek, cevizli sucuk, karpuz çekirdeği ikram edilmektedir. Lohusa ziyaretine gelenlere Diyarbakır’da çörek ve çay, Siirt’te helva sunulmaktadır. Mardin’de kuliçe ikramı dikkati çekerken farklı inanç mensupları likör ikram etmektedirler.