SORU: Hafız Hüseyin Ayvansarayî’nin biyografi tarihçesi açısından önemi ve eseleri nelerdir?
CEVAP: Hafız Hüseyin Ayvansarayî’nin yazmış olduğu Vefeyat-ı Selatin ve Meşahir-i Rical’dir. Ayvansarayî, bu eserini dört bölüm hâlinde düzenlemiştir. İlk bölümde Osman Gazi’den I. Abdülhamit’e kadar gelen yirmi yedi Osmanlı padişahının doğum, cülus ve vefatlarına düşürülen tarihler; ikinci bölümde İstanbul ve havalisinde gömülü devlet adamlarının biyografileri; üçüncü bölümde İstanbul’da hayır eserleri ve mezarı bulunan devlet adamları son bölümde ise hayratı ve mezarı İstanbul dışında olan zatların kısa biyografileri ve özellikle ölüm tarihleri kaydedilmiştir. Hafız Hüseyin Ayvansarayî’nin biyografiye dair bir başka eseri Mecmua-i Tevarih’tir. Mevcut şekliyle bir müsvedde (karalama) olduğu tahmin edilen eserde şairler, devlet adamları, âlimler, şeyhler gibi pek çok ünlü kimsenin biyografilerinin yanı sıra özellikle onların ölümleri için düşürülen tarih manzumelerinin kaydedildiği görülmektedir. Başka eseri ise İstanbul’daki camileri adlarına göre alfabetik olarak sıralayıp bilgi verdiği Hadikatü’l-Cevami’dir. Eser, bir gezi rehberi de sayılabilir. Müellif, devrin bir başka önemli bibliyografi yazarı olan Süleyman Sadettin Efendi’nin teşvikiyle kaleme aldığı eserini hazırlarken İstanbul, Eyüp, Galata ve Üsküdar’da bulunan cami, mescit, tekke ve zaviyeleri gezmiş, hepsinde birer vakit namaz kılmış, bu yerler hakkındaki gözlemlerini titizlikle kaydetmiştir.
