HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI I Dersi HUKUK KURALLARININ UYGULANMASI soru detayı:
SORU:
Hâkim hangi durumlarda önüne gelen olaya takdir yetkisini kullanarak karar verir?
CEVAP:
Hâkimin hukuk yaratmasından ayrı olarak, önüne gelen olayda takdir yetkisini kullanarak karar verdiği durumlar da mevcuttur. Takdir yetkisinin kullanılacağı durumlarda hâkimin uygulayacağı bir kanun hükmü, yani bir hukuk kuralı bulunmaktadır. Ancak bu kural kendi uygulama şartlarını ya da bazı şartların gerçekleşmesi halinde hükmün ne olması gerektiğini tam olarak bildirmemekte ve bu tespiti hâkime bırakmaktadır. Bu durumda bir kanun içi boşluğu söz konusu olur. Kanun koyucu hâkime bu boşlukları ne zaman ve nasıl dolduracağını göstermiştir. İşte hâkimin karar verebilmesi için boşluğu hakkaniyet kuralını göz önünde bulundurarak doldurması gerekir. Bu boşluğun doldurulması için hâkimin takdir yetkisini kullanması gerekecektir. Örneğin ceza hukukunda verilecek cezaların alt ve üst sınırları kanunda belirlenmiştir. Hâkim, önüne gelen somut olayda suçluya vereceği cezayı bu sınırlar arasında verme hususunda takdir yetkisine sahiptir. Yine Türk Medeni Kanununda “adın değiştirilmesi, ancak haklı sebeplere dayanılarak hâkimden istenebilir” şeklinde bir hüküm bulunmaktadır. Burada geçen haklı sebeplerin ne olduğunu, hâkim önüne gelen somut olay bakımından belirleyecek, yani sebeplerin haklı olup olmadığıhususunda takdir yetkisini kullanacaktır.