SORU: Halit Ziya’nın Deli adlı hikayesinin konusu nedir?
CEVAP: Deli, günümüz post-modern yazarlarının sıklıkla başvurduğu bir tarzda başlar. Bir müzayedede eski kitaplar satıldıktan sonra eski evrakların bulunduğu bir paket satışa çıkarılır. Oradakilerden biri bu evrakı alır ve içinde bir hatıra defteri bulur. Hikâyenin esası da bu defterde anlatılanlardan oluşur. Hikâyede birtakım vehimleri olan bir kişi anlatılmaktadır. Halit Ziya Kırk Yıl adlı hatıratında Şem’i Bey isimli bir hat komiserinin uyarısıyla Hizmet gazetesinde tefrika edilen bu eseri, yarıda bıraktığını söyler. Uyarı şöyledir: “-Deli isminden ürkmüyor musunuz? Bunun ismi sarahaten gösteriyor ki mevzuu da cinnete dair olacak. Bir kere bu kelime Türk lehçesinden silinmiştir. Sultan Murat’ın deli diye hall’olunduğunu ve Abdülhamit’in bu kelimeden korktuğunu bilirsiniz. O halde... İsmi değiştirmek de kâfi değil. Madem ki mevzu cinnettir.” Bu uyarı üzerine Halit Ziya tefrikayı yarıda keser. Kısa cümlelerle ve basit bir üslupla yazılmış bu hikâyenin yarım kalmış olması hem yazar hem de edebiyatımız açısından bir talihsizliktir.
