ORTA ASYA TÜRK TARİHİ Dersi TÜRKİSTAN HANLIKLARI soru detayı:
SORU:
Hanlıklarla Osmanlılrın ilişkileri nası gelişme göstermiştir?
CEVAP:
Başlangıçta Osmanlı Devleti hem en eski, hem de en büyük hanlık olarak Buhara
Hanlığı’nı muhatap almış, diğerlerini göz ardı etmiştir. Ancak ilerleyen süreçte diğerleriyle de mümkün olduğunca ilişkilerini canlı tutmuştur. İlerleyen süreçte hanlıklarda hanedan değişip Cengiz Kağan soyundan olmayan hükümdarlar tahta geçtikçe hanlıklar için Osmanlı Devleti ve onun halife olan sultanı daha çok önem kazanmıştır. Halifeden alınacak bir ferman hem hanlık içindeki kabileler nezdinde, hem de diğer hanlıklara üstünlük sağlamada onların elini güçlendirebilecekti. Bunun yanı sıra hanların Osmanlı Devleti’ne tabiiyet bildirme ve kendilerini yönetmeleri için bir şehzade veya beylerbeyi istedikleri de olmuştur. İki taraf arasındaki yazışmalar incelendiğinde dikkati çeken bir diğer husus da askerî uzman, cephane ve kitap talepleridir. Türkistan Hanlıklarının hükümdarları diğer hanlıklara üstünlük sağlamak ve Rusya ile Çin ilerleyişini durdurmak adına zaman zaman Osmanlı Devleti’nden askerî uzman ve silah talebinde bulunmuş, Buhara Hanlığı hükümdarı Emîr Haydar örneğinde olduğu gibi de medreselerde okutulacak kitap kalmaması gerekçe gösterilerek Osmanlı sultanından kitap talebinde bulunulmuştur. Osmanlı Devletide her bir talebi dikkatlice inceleyip mümkün olduğunca her isteği yerine getirmeye çalışmıştır.