ORTAÇAĞ VE YENİÇAĞ TÜRK DEVLETLERİ TARİHİ Dersi HAREZMŞAHLAR DEVLETİ (1092-1220) soru detayı:

CEVAP:

Devlet hazinesinden faydalanmayıp, bilakis ona vergi vermekle mükellef olan insanların hepsini birden ifade eden reaya mefhumunu, sadece idari bir mefhum olarak kabul etmek lazımdır. Çünkü siyasi ve hukuk bakımından birbirinden farksız olan bu çok geniş kitle içinde, iktisadî ve içtimaî bakımlardan çok farklı zümreler mevcuttur. Büyük şehirlerde ve kasabalarda, yalnız imparatorluk memleketleri ile değil, dış ülkelerle de büyük ölçüde iş yapan zengin ve nüfuzlu bir tüccarlar sınıfı vardı. Bütün bu içtimaî sınıfların dışında, bir devlet idaresini daima meşgul eden diğer bir unsur daha vardır ki, o da konar-göçer kabilelerdir. Esasen geçim vasıtaları hayvancılık olan bu kabilelerle, onların otlak ihtiyaçlarını karşılayacak yaylak ve kışlaklar bulmak ve mevsim göçleri esnasında yol üstündeki yerleşik halkı, yani köy ve kasabaları, onların hareketlerinde korumak lazımdır. Kabilelerin de devlete karşı hukuki vaziyetleri ile ödedikleri vergilerin mahiyet ve miktarı da birbirinden farklıydı.