CEVAP:

Hariciye Nezareti, dil bilen ve Avrupa’yı iyi tanıyan bürokratların yoğunlaştığı bir birim olduğu için pek çok reform kurumu nezarete bağlı olarak kurulmuştu. Tanzimat döneminde yapılan reformların hemen tamamı Hariciye Nezareti ile Meclis-i Vâlâ’nın öncülüğünde gerçekleştirildi. Reform döneminde nezaretin ön plana çıkması, doğal olarak hariciye nazırını da sadrazamdan sonra hükümetin ikinci adamı yaptı.