TÜRKÇE CÜMLE BİLGİSİ II Dersi CÜMLE VE CÜMLENİN TEMEL ÖĞELERİ: YÜKLEM,ÖZNE soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

"Hasat mevsiminden sonra haf­talarca her nevi hububat aynı yalakta yıkanıp
ayıklanır." Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun Yaban adlı eserinden alıntılanan bu cümlenin öznesi ve öznenin özelliği nedir?


CEVAP:

Edilgen yapılı fiillerle kurulan cümlelerde ise özne, oluşun etkisinde kalan;
yani edilgen bir öznedir. Geçişli etken fiiller, edilgen çatıya dönüştürülünce geçişsiz olur. Geçişsiz fiiller ise nesne almaz. O bakımdan geçişli iken edilgen çatıya sokulan fiillerle kurulan cümlelerde nesne bulunmaz. Böyle cümlelerde cümlenin asıl nesnesi olan öge, özne görünüşündedir; ama bu özne cümlenin asıl öznesi değil şeklî öznesidir. Bu özneye “sözde özne” denir. Sözde özne, cümlede işi yapan öge değil yapılan işten etkilenen ögedir.


Hasat mevsiminden sonra haf­talarca her nevi hububat aynı yalakta yıkanıp
ayıklanır.
(Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Yaban)
Bu cümlede özne (her nevi hububat) yıkanıp ayıklanmaya konu olan; yani yapmaya uğrayan, yapılan işten etkilenen edilgen bir öznedir.