XIX. YÜZYIL TÜRK DÜNYASI Dersi KAZAK MODERNLEŞMESİ soru detayı:

CEVAP:

Batı kültürünü benimsemekle birlikte, Kazak kültürünü de muhafaza etmeye çalışan diğer bir Kazak aydını Abay Kunanbayev’dir (1854-1904). Soylu bir aileden geliyordu. Rus düşünürlerinden etkilenmiş olmakla birlikte İslam kültürüne de âşina idi. Rusların baskıcı politikalarına karşı çıktı. Birçok XX. yüzyıl Kazak aydını için Abay Kunanbayev çok önemli bir şahsiyettir. Baytursın ve Dulatov gibi kendinden sonraki kuşak tarafından olduğu kadar Sovyet ve sonrası dönemde de saygıyla anılmıştır. Yaşamı filmlere, opera ve romanlara konu olmuştur. Bu romanlar içinde en çok tanınanı Muhtar Avezov’un Abay Jolı (Abay Yolu) adlı kitaptır. 1845’te Semipalatinsk’te doğan Abay, evde ilk eğitimini aldıktan sonra medreseye gönderildi ve burada Arapça ve Farsça öğrendi. Babası kendi yerine boy beyi olarak eğitmek üzere eve çağırınca çalışmaları kesintiye uğradı. Batı Aydınlanma düşüncesinden etkilenmiş olan Abay, Kazak kültürüne yönelik eleştirilerini özellikle Kara Sözder adlı eserinde dile getirdi. Abay, Rusya’nın sömürgeci politikalarına da aynı şekilde eleştirel yaklaştı; sömürgeci baskısından kurtulmaları için Kazakların eğitime önem vermeleri gereğini vurguladı.