SORU: I. Köktürk Kağanlığı’nın yıkılışından sonra, Türklerin Çin egemenliğindeki elli yılı nasıl geçmiştir?
CEVAP: • Çin egemenliğinde geçen elli yıllık süre zarfında Çin’in kuzey sınırlarına yerleşmiş olan Türkler, büsbütün örgütsüz değildiler. • Başlarında olan başbuğlar, Çinliler tarafından kabul edilmiş kimselerdi. Bu başbuğlardan birisi, Doğu Köktürk devletinin son hükümdarının soyundan gelen Kutlug (Ku-to-lu) adlı bir ‘şad’dı. • Kutlug, nihayet tahammül edemeyerek 681’de maiyetindeki bir kaç kişi ile beraber Çin Seddi’nin dışında kalan Yin-Şan (Çogay) dağlarına kaçar. • Bu önemli olay, başka Türk boylarının Kutlug’un arkasından giderek onun bu cesur hareketine güç katmasına sebep olur. • Bu boylar, Yin-Şan dağlarının vadilerinde, Çinlilerden gayet iyi saklanabilmişler ve günden güne artmışlardır. • Sadece askerî bir kişilik değil aynı zamanda devlet adamı olan Tonyukuk da Kutlug’un millî gayeleriyle coşarak, Türk devletini bir kez daha kurmak için onu sürekli teşvik etmiştir.
