SORU: I. Murad’ın Ankara’yı yeniden almasına sebep olan gerekçeler dini hak kavramı içinde nasıl açıklanmıştır?
CEVAP: I. Murad’ın Ankara’nın yeniden alınması konusunda ileri sürdüğü gerekçeleri dönemin bazı Osmanlı tarihçileri dini hak kavramı içinde açıklamışlardır. Buna göre I. Murad Rumeli yakasında Hıristiyanlarla savaşa giderken öteki Anadolu beylikleri durumdan yararlanıp Bursa’ya saldırma hazırlığı yapmışlardır. Bunu öğrenen I. Murad ulemaya danışarak böyle bir durumda önce kiminle savaşılması gerektiğini sorar. Ulema Hıristiyanlarla savaşmanın “farz-ı kifâye” (yani yapılması gerekli olmakla birlikte âciliyet oluşturmayan bir görev), Müslümanları bir zorbanın elinden kurtarmanın ise “farz-ı ayn” (yani mutlaka yapılması mecburi olan ve herkesi ilgilendiren bir vazife) olduğunu söyler. Âdil bir hükümdar olan I. Murad ise önceliği bunlardan ikincisine verir. Açık şekilde bu örnek, iki Müslüman devletin birbiriyle çarpışmasının dini bakımdan yasak olduğunu bilen dönemin Osmanlı tarihçilerinin ortaya attıkları önemli bir formül olmuştur. Hatta bazıları bu gerekçeyle gaza yapan bir hükümdara saldırana karşı savaşmanın en büyük gaza olduğunu (manii gazaya gaza, gaza-yı ekberdir) dahi belirtmişlerdir.
