HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI II Dersi İdare Hukukunun Esasları soru detayı:
SORU:
İdarenin faaliyetlerinden biri olan”kolluk” konusunu
açıklayınız?
CEVAP:
Kolluk idarenin kamu düzeninin sağlanması
amacıyla üstlendiği faaliyettir. Kolluk faaliyeti amaç
unsurunu oluşturan kamu düzeni kavramı ile
belirlenmektedir. Kamu düzeni kavramı ise unsurları esas
alınarak ortaya konulmaktadır. Kamu düzeni kavramı
Fransız Hukukçu Hauriou tarafından kısaca toplumun
maddi ve dış düzeni olarak ifade edilmektedir. Bu
çerçevede bireylerin ahlaki tutum ve davranışları dışa
yansımadığı ve kamu düzeni için açık ve yakın bir tehdit
oluşturmadığı sürece kolluk işlemlerine konu olamazlar.
Nitekim kamu düzeni kavramının güvenlik, dirlik ve
esenlik ile genel sağlıktan oluşan klasik unsurları arasında
genel ahlâk unsuru yer almaz. Ancak kamu düzeni
kavramının genişleyen içeriğine yeni unsurlar eklenmiştir.
Yeni unsurlar arasında sadece genel ahlâk yer almamakta
bunun yanında insan onuru ve kamusal estetik amacıyla da
kolluk işlemleri yapılabileceği kabul edilmektedir.
Kolluk faaliyetleri kapsamında idare, kanun koyucu
tarafından izin verilmek kaydıyla temel hak ve hürriyetlere
ilişkin sınırlamalar getirebilir. Olağanüstü hal
uygulamalarında temel hak ve hürriyetlere idarenin
müdahalesi daha da genişlemektedir. Ancak idarenin
kamu düzenini sağlamak üzere yaptığı işlem ve eylemler
de bir takım sınırlamalara tabidir. Bu sınırlamaların bir
kısmı bizzat anayasa koyucunun iradesinden
kaynaklanmaktadır. Anayasa’da bazı temel hak ve
hürriyetler kural olarak idarenin müdahalesine kapalı
tutulduğundan kamu düzeninin sağlanması amacıyla bu
alanlara ilişkin idare tarafından işlem yapılamaz. Kolluk
faaliyetleri anayasal sınırlar dışında amaç, sebep ve konu
ile yer ve zaman yönünden de bir takım sınırlamalara
tabidir. Kolluk faaliyetleri ancak kamu düzenini sağlamak
amacıyla yürütülür bunun dışında bir amaç yapılan kolluk
işlemlerini hukuka aykırı kılacaktır. Ayrıca kamu
düzeninin sağlanması amacıyla idarenin harekete geçmesi
için kamu düzenini tehdit veya tehlikeye atan bir durumun
varlığı gerekmekte olup bu çerçevede alınacak kolluk
tedbirlerinin de tehlikeyle orantılı yani ölçülü olması
gerekmektedir. Son olarak kolluk yetkileri umumi ve
umuma açık yerlerde daha yoğun kullanılırken
işyerlerinde daha sınırlı konutlarda ise en sınırlı şekilde
ancak dışa yansıyan durumlarda kullanılır. Zaman
bakımından ise kolluk yetkileri olağanüstü durumların
ortaya çıktığı zamanlara kıyasla olağan zamanlarda daha
sınırlı kullanılır.