HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI II Dersi İdare Hukukunun Esasları soru detayı:
SORU:
İdarenin haraket araçlarından biri olan “kamu
görevlileri” hakkında bilgi veriniz?
CEVAP:
Kamu görevlileri kavramının kapsamının
belirlenmesi başta ceza hukuku olmak üzere birçok açıdan
önem arz etmektedir. Zira kamu görevlileri bu statü gereği
bir takım haklara, yükümlülüklere ya da özel hukuk
kişilerinden farklı kurallara tabidirler. Örneğin kamu
görevlilerinin bazı görev suçları nedeniyle yargılanmaları
için 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin
Yargılanmaları Hakkında Kanun gereğince idari
mercilerden izin alınması gerekir, kamu görevlilerine karşı
işlenen suçlara daha ağır cezalar uygulanır, kamu
görevlilerinin görevleri nedeniyle üçüncü kişilere
verdikleri zararların tazmini için açılacak davalar idare
aleyhine açılır, kamu görevlilerinin grev yapmaları
yasaktır, bazı kamu görevlilerinin siyasi partilere üye
olmaları yasaklanmıştır. Kamu görevlileri dar ve geniş
anlamda iki şekilde tanımlanmaktadır. Belirtmek gerekir
ki kamu görevlileri ne şekilde tanımlanırsa tanımlansın
Anayasa’nın yukarıda belirtilen hükmünde de açıkça
düzenlendiği üzere mutlaka bir kamu tüzelkişiliği
bünyesinde istihdamı gerekir. Dar anlamda kamu görevlisi
devletin siyasal yapısını oluşturan organlardaki görevliler
ile özel hukuk hükümlerine tabi olarak çalışanlar dışında
kalan personeldir. Geniş anlamda kamu görevlileri ise
kamu tüzelkişileri bünyesinde ve devletin tüm
organlarında görev yapanları kapsamaktadır.
Anayasa’daki hüküm gereğince ve yaptıkları görevin
niteliği dikkate alındığında memurların kamu görevlisi
olduğu açıktır. Memurlar dışındaki diğer kamu görevlileri
ise kendi özel kanunlarına göre asli ve sürekli nitelikte
görev ifa eden yükseköğretim personeli, hâkimler ve
savcılar ile askeri personeldir. Devlet Memurları
Kanunu’nda (4. madde) memurlar dışında öngörülen diğer
istihdam türlerinin kamu görevlisi sayılıp sayılmayacağı
tartışmalıdır. Diğer istihdam türlerinden işçiler özel hukuk
hükümlerine tabi olduklarından kamu görevlisi
sayılmamakta, sözleşmeli personel özellikle de kadro
karşılık gösterilmek suretiyle istihdam olunan sözleşmeli
personel kamu görevlisi sayılmakta, geçici personel ise
bazı yazarlarca kamu görevlisi olarak kabul edilmekte,
bazı yazarlarca ise bir yıldan az süreli ya da mevsimlik
işlerde istihdam edildiklerinden Anayasa’da belirtilen “asli
ve sürekli görevler”den olmadığı gerekçesiyle kamu
görevlisi olarak nitelenmemektedir.