HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI II Dersi İdare Hukukunun Esasları soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

İdari fonksiyonun özelliklerinden biri olan “İdari
işlemlerle yerine getirilir” konusunu açıklayınız?


CEVAP:

İdari fonksiyon idari işlemler yapmak suretiyle
yerine getirilir. İdari işlemler idarenin ve diğer devlet
organlarının idari fonksiyon kavramı kapsamında
yaptıkları işlemlerdir. Belirtmek gerekir ki idarenin yaptığı
her türlü işlem, idari işlem olarak nitelendirilemez. İdare
tarafından yapılmakla yani idarenin işlemleri arasında yer
almakla birlikte idarenin özel hukuka tabi işlemleri idari
işlem olarak kabul edilmezler. İdari işlemlerin büyük bir
kısmı tek yanlıdır. Yani ilgilinin rıza ve muvafakati
aranmaksızın ilgilisi hakkında hüküm ve sonuç doğururlar.
İdarenin tek yanlı işlemleri düzenleyici idari işlemler ve
bireysel idari işlemler (idari kararlar, birel idari işlemler
olarak da adlandırılmaktadır) olarak ikiye ayrılmaktadır.
Düzenleyici idari işlemler idarenin Anayasa ve kanunlara
aykırı olmamak kaydıyla düzenleme yetkisine dayanarak
genel ve soyut normlar koyan işlemleridir. Anayasa’da
düzenlenen tüzük (madde 115) ve yönetmelikler (madde
124) idarenin düzenleyici işlemlerindendir. İdare genel
düzenleme yetkisine dayanarak tüzük ve yönetmelikler
dışında genelge, tamim, sirküler gibi çeşitli adlarla başka
düzenleyici işlemler de yapabilir . Bireysel idari işlemler
ise belli kişi ve durumlara ilişkin olarak idarenin tek yanlı
irade açıklamasıyla yeni hukuki durumlar yarattığı,
mevcut hukuki durumu değiştirdiği ya da kaldırdığı
işlemlerdir. Tek yanlı olarak yapılan bireysel idari işlemler
kamu gücü ayrıcalığı niteliğinde olan hukuka uygunluk
karinesinden yararlanırlar. Hukuka uygunluk karinesi,
hukuka uygun varsayılan bireysel idari işlemlerin araya
hukuka uygun olduklarına ilişkin yargı kararı girmeksizin
ilgili hakkında etkili olmasını ifade eder. Hukuka
uygunluk karinesinin bir sonucu olarak idari işlemlere
karşı iptal davası açılması işlemin yürütülmesini
durdurmaz. İdari işlemin yürütülmesinin durdurulması için
mahkemenin yürütmenin durdurulması kararı vermesi
gerekmektedir (İdari Yargılama Usulü Kanunu, madde
27). İdari işlemlerin araya yargı kararı girmeksizin ilgililer
hakkında uygulanacak olması, idari işlemlerin yargısal
denetime tabi olmadıkları anlamına gelmemektedir.
Nitekim hukuk devleti ilkesinin bir gereği olarak idarenin
her türlü eylem ve işlemine karşı yargı yolunun açık
olduğu Anayasa’nın 125. maddesinde düzenlenmiştir.
Ancak yine aynı düzenlemede ve başka düzenlemelerde
bazı idari işlemler yargı denetimi dışında bırakılmıştır.
Cumhurbaşkanının tek başına yapacağı idari işlemler
(Anayasa, madde 125/2), Hâkimler ve Savcılar Yüksek
Kurulu’nun verdiği meslekten çıkarma cezaları dışındaki
kararları ( madde 159/10), Yüksek Askeri Şura’nın terfi
işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma
işlemleri (madde 125/2) ile Silahlı Kuvvetler personeli
hakkındaki disiplin cezaları (129/4) yargı denetimi dışında
bırakılmış idari işlemlerdir.