CEVAP:

II. Abdülhamid’in dış siyasetindeki ikinci dönemini, Alman Askerî Heyeti’nin Ot­to von Kähler’in başkanlığında 21 Haziran 1882 tarihinde istihdam edilmesiyle başlatmak gerekiyor. Devletin bağımsızlığını devam ettirmek ve mevcut durumu muhafaza etmek için denge siyasetinde yeni bir aktöre ihtiyaç duyan sultan, bu şekilde ilk ciddî adımını atmış ve takriben iki yıllık görüşmelerden sonra 1882 yılında bu istihdamı gerçekleştirmiştir. Kähler’in ithali, Osmanlı­Alman Münase­ betlerinin gelişmesinde bir sıçrama tahtası işlevi görmüş; başta askerî olmak üzere diğer alanlardaki münasebetler hızlı bir şekilde çeşitlenmiş ve artmıştır. Böylece, birliğini sağlayıp sömürge yarışını sembolize eden “güneşteki” yerini almak iste­ yen Almanya, yeni ve taze bir müttefik olarak II. Abdülhamid tarafından Osmanlı denge siyasetine çekilmiştir.