OSMANLI DEVLETİ YENİLEŞME HAREKETLERİ (1876-1918) Dersi İKTİSADİ VE MALİ REFORMLAR soru detayı:
SORU:
II. Abdülhamid döneminde devletin yabancı şirketleri denetim altına almak için yaptığı, ancak kapitülasyonlar yüzünden geçerli olamayan girişimler nelerdir?
CEVAP:
II. Abdülhamid döneminde devletin yabancı şirketleri denetim altına almak için bazı girişimleri oldu. Nitekim, 7 Aralık 1887’de yayımlanan bir nizamname ile, yabancı şirketlerin hükümetten izin almaksızın ülkede şube veya acente açamayacağı, resmi işlemler için Osmanlı ülkesinde bir ikametgâh göstereceği ve aleyhinde kesinleşmiş mahkeme kararını uygulamayan şirketin kapatılacağı karara bağlandı; ancak, bu da, kapitülasyonlara aykırı olduğu gerekçesiyle büyük devletlerce reddedildi. Sorunların büyüyerek devam etmesi üzerine çıkarılan 25 Mart 1906 tarihli diğer bir nizamname ile, Osmanlı topraklarında faaliyet yapacak olan şirketlere temsilcisi oldukları şirketten aldıkları vekâletnameyi, şirketin kuruluş yerini, ismini, uyruğunu, sermaye miktarını ve Osmanlı kanunlarına uyacağına dair bir dilekçeyi Ticaret Nezareti’ne verme ve anlaşmazlık durumunda Osmanlı mahkemelerini yetkili merci olarak tanıma zorunluluğu getirildi; ancak, bu da kapitülasyon engeline takıldı ve sefaretlerce kabul edilmedi.