SORU: II. Abdülhamid’in Alman elçisine söylediği gibi, yabancı elçilerle görüşen ve dış politikayı idare eden bizzat kendisiydi. Oysa bu dönemde Elçilik ve konsolosluk sayısı arttı; bu durumda dış ülkelerdeki Osmanlı elçileri daha çok hangi işlerle uğraşıyorlardı?
CEVAP: Osmanlı elçilerinin zamanlarının büyük bir kısmının, devlet ve padişah aleyhinde dış basında çıkan olumsuz haber ve yazılarla mücadele etmekle geçtiğinin de ifade edilmesi gerekir. Sefirler, para ve siyasi nüfuz kullanmak da dahil her vasıtaya başvurarak bu tür haber ve yazıları engellemekle, eğer engelleyemiyorlarsa tekzip etmekle, özetle matbuatla uğraşmakla mükellefti. Bu konuda çok hassas olan padişahın en küçük bir gevşekliğe tahammülü yoktu.
