SORU: II. Abdülhamit idari ve sosyal alanda sıkı bir denetim kurmak için neler yapmıştır?
CEVAP: Basın-yayın hayatının, sansürle; devlet adamları, kurumlar ve halkın ise hafiye olarak adlandırılan doğrudan padişaha bağlı özel bir iç istihbarat teşkilâtının hazırladığı jurnaller doğrultusunda kontrolü, II. Abdülhamid’in kısa sürede idari ve sosyal alanda sıkı bir denetim kurmasını sağladı. Sansür ve hafiye teşkilâtı adeta II. Abdülhamid ile özdeşleştirilmiştir; ancak bu tür uygulamaların ondan önce de var olduğunun göz ardı edilmemesi gerekir. II. Abdülhamid devrinde yapılan şey, söz konusu yasalara istinaden sansürün kurumsallaştırılması, kapsamının genişletilmesi ve çok daha sıkı bir denetim aracına dönüştürülmesiydi. Bu dönemde basına şiddetli sansür uygulandı; talimatlara uymayan gazeteler bazen yarı yarıya boş sayfalar halinde çıktı ve kimi zaman da kapatıldı. Öte yandan padişah kendi lehinde ve çizgisinde yayın yapan basın organlarını maddi olarak destekleyerek onları propaganda aracı olarak kullandı.
