CEVAP:

II. Meşrutiyet Dönemi’nde yapılan anayasa
değişikliklerinden başka hukuki birtakım düzenlemeler de
yapılmıştır. İsviçre Medeni Kanunu 1912 yılında Türkçeye
tercüme edilerek Ceride-i Adliye dergisinde
yayımlanmıştır. Bunu 1916 yılında Alman Medeni
Kanunu’nun tercümesi takip etmiştir. Aynı yıl içinde
Mecelle Aile hukuku ve Ticaret Hukuku alanlarında yasa
tasarıları hazırlamak üzere üç komisyon kurulmuş, bu
komisyon ‹İsviçre, Alman, Fransız, İngiltere, Amerika,
Avusturya ve Macar kanunlarını da incelemiştir.
Komisyonlar çalışmaları sonunda kadına erkek karşısında
ve kanun nezdinde önemli bir takım haklar sağlayan
Hukuk-i Aile kararnamesini 1 Mart 1916’da çıkartmıştır.
Aile hukuku alanında hukuk birliği sağlayamamasına
rağmen, ilk kez farklı dine mensup Osmanlıların evlenme
ve boşanmaya ilişkin kuralları bazı değişikliklerle bir
araya getirilmiştir. Bu kararname İslam aile hukuku
alanında yapılan ilk resmî düzenleme olma özelliğine de
sahiptir. Kararname ile şeriat mahkemelerinin yetkileri
genişletilerek, gayrimüslimlerin evlenme, boşanma,
nafaka ve çeyiz davaları için yetkili kılınmıştır. Bu
kararname hem tutucu Müslümanların hem de şeriat
mahkemelerinde yargılamaya karşı olan gayrimüslimlerin
cemaat reislerinin şiddetli tepkileri sonucu, 19 Haziran
1919’da işgal kuvvetleri yüksek komiserliğinin isteği
üzerine kaldırılmıştır. Adli yapıda yapılan bir diğer
düzenleme ile 25 Eylül 1916’da Adliye Mahkemeleri ile
Sıkıyönetim Mahkemelerinin (Divan-ı Harp) görev ve
yetkileri ayrılmıştır. Hukuki laikliğin sağlanmasında
önemli bir adım olan Şer’i Mahkemelerin
Şeyhülislâmlıktan ayrılarak Adalet Bakanlığına
bağlanması ise 25 Mart 1917 tarihli bir kanunla
sağlanmıştır.