CEVAP:

Osmanlıcılık I. Meşrutiyet deneyiminden sonra
tekrar gündeme gelmiş, milliyet isyanlarını durdurup
ülkenin bütünlüğünü korumak için devletin sınırları içinde
yaşayan bütün milletleri aynı çatı altında tutmak amacı
taşıyordu. Kısa sürede uygulanamayacağı görüldü.
‹İslamcılık, hangi milletten olurlarsa olsunlar bütün
Müslümanların halifenin etrafında toplanmasını
öngörüyordu. II. Meşrutiyet Dönemi’nde görülen
‹İslamcılık fikrinin alt yapısını Sırat-ı Müstakim,
Sebilürreflad ve Beyanü’l-Hak gibi dergilerin
oluşturduğunu söylemek mümkündür. Türkçülük, devletin
ancak dili, dinî, soyu ve ülküsü bir olan topluma
dayanarak yaşayabileceğini iddia ediyordu. Batıcılık, ise
kendi içinde ikiye ayrılmıştı. Batı medeniyetinin bir bütün
hâlinde kabul edilmesiyle yıkımın önlenebileceğini
savunanlara karşı Batı’nın sadece bilim ve teknolojisini
alıp kültürel unsurlarını dışlayarak devletin varlığını
devam ettirebileceğini vurgulayanlar da vardı. ‹ilki dışında
bu akımlar II. Meşrutiyet Dönemi’nde özellikle aydınlar
arasında kurtuluş çareleri olarak görülmüştür.