TÜRKİYE CUMHURİYETİ SİYASİ TARİHİ Dersi İLK ASKERÎ DARBE VE BÜROKRATİK VESAYETİN KURUMSALLAŞMASI (1960-1971) soru detayı:

CEVAP:

III. İnönü azınlık hükûmetinin kurulmasında olduğu gibi düşürülmesinde de Kıbrıs’ta gelişen olaylar etkili olmuştur. 1963’ün son aylarında Rum kesiminin Türklere yönelik saldırıya geçmesi karşısında, İnönü liderliğindeki Türk hükûmeti, diplomatik çabalarında yetersiz kalmış, bunun üzerine Londra ve Zürih anlaşmalarının kendisine tanıdığı haklar çerçevesinde Kıbrıs’a askerî müdahalede bulunmak istemiştir. Fakat dönemin ABD Başkanı Johnson’ın Haziran 1964’te Başbakan İnönü’ye gönderdiği sert mektup buna engel olmuştur. Mektup, Türkiye’nin Kıbrıs’a asker çıkarmasının önüne geçtiği gibi, Kıbrıs dâhil olmak üzere dış politikada Amerika’nın isteklerini yerine getirecek bir başbakan arayışının da kapısını aralamıştır. Ağustos 1964’te Amerikalı devlet adamı Dean Acheson’un Kıbrıs konusunda önerdiği plan reddedilince, Amerika’nın Kıbrıs konusu dâhil olmak üzere diğer konularda da planlarını kabul edecek yeni bir Türk başbakanı aradığı yolunda söylentiler ortaya çıkmıştır.