TÜRKÇE CÜMLE BİLGİSİ II Dersi CÜMLE VE CÜMLENİN TEMEL ÖĞELERİ: YÜKLEM,ÖZNE soru detayı:
SORU:
İlhan Berk'in
"Seni düşündükçe
Gül dikiyorum elimin değdiği yere"
dizelerini ögelerine ayırıp, yükleminin türünü açıklayınız.
CEVAP:
Şiirin dizelerine bir bakalım ve yüklemlerin nasıl birer yüklem olduğunu inceleyelim:
Seni düşündükçe
Gül dikiyorum elimin değdiği yere.
dikiyorum : Yüklem
(ben) : Gizli özne
gül : Belirtisiz nesne
elimin değdiği yere : Yer tamlayıcısı
seni düşündükçe : Zarf tümleci
Dikiyorum yüklemi, tek sözden oluşmuş çekimli bir fiildir; bildirme kipindedir. Elimin değdiği yer, sıfat tamlamasıdır; elimin değdiği sıfat, yer kelimesi de isim
kısmıdır. Sıfat tamlaması, cümlede yer tamlayıcısı olarak kullanılmıştır.
Seni düşündükçe, zarf-fiil grubudur; seni grubun nesnesi, düşündükçe ise grubun zarf-fiil kısmıdır. İsim-fiil, sıfat-fiil ve zarf-fiiller birer fiilimsi olduklarından
cümle çözümlemelerinde yüklem gibi işlev görür; ancak grubu oluşturan ögeler bir bütün olarak değerlendirilir. O bakımdan seni düşündükçe zarf-fiil grubu,
cümlede zarf tümleci olarak kullanılmıştır.