ÖZEL GÜVENLİK MESLEK ETİĞİ Dersi İçgüvenlik Sektörünün Dünü ve Bugünü soru detayı:
SORU:
İlk ve Ortaçağ Avrupa’sında güvenlik nasıl
sağlanmaktaydı?
CEVAP:
Başta Roma İmparatorluğu olmak üzere, Avrupalı
kavimlerin işgallerine sürekli maruz kalan İngiltere’de ilk
güvenlik yapılanması, kırsal alandaki ailelerin, suçluları
yakalama ve cezalandırma konusunda kendi aralarında bir
birliktelik oluşturması şeklinde başlamıştır. Daha sonraları
her özgür İngiliz’in bir gruba üye olması ve bu gruptan
birinin suç işlemesi durumunda da grubun tamamının bu
suçtan sorumlu olması kuralı geliştirilmiştir. Bu uygulama
zamanla her özgür İngiliz vatandaşının, kral tarafından özel
bir nedenden dolayı izinli olmadıkça, katılmak zorunda olduğu ‘onluk’ (tithing) sistemine dönüşmüştür. Bu sistem,
toplumsal düzenin korunmasında bir insan topluluğunun
‘ortak sorumluluk’ (collective responsibility)
yüklenmesinin bilinen ilk örneklerindendir. Grubun
üyelerinden birinin şef olduğu bu birliktelikler, suçluları
yakalama ve cezalandırma gibi işlemleri yürütürdü.
Toplumda ‘cinayet’ ve ‘hırsızlık’ suçları dışında
cezalandırılacak bir suç yoktu. On aileden oluşan ve
‘tithing’ olarak adlandırılan bu birlikteliklerin üyelerinden
birinin suç işleyerek çevredeki başka aile veya yerleşim
birimlerine (hamlet) sığınması durumunda, bu suçluları
geri alabilmek için on tane onluktan (tithing) oluşan
‘yüzlük’ (hundreds) birlikleri oluşturulmuştur. Yüz aileden
oluşan birlikteliğin başındaki kişiye de ‘reeve’ denilirdi.
İngiliz güvenlik sistemindeki ilk güvenlik görevlisi,
herhangi bir suçluyu takip edip yakalama konusunda
önderlik yapmak için yüz aileden oluşan gruplar tarafından
atanan ‘zabıta’ (constable) olmuştur. İngiltere’deki küçük
yerleşim birimlerinin bir araya gelerek oluşturduğu ve
‘shire’ olarak bilinen bölgelerin güvenliğinden sorumlu
olan kişiye ise ‘shire reeve’ denilirdi. Bugün Amerikan
içgüvenlik sistemindeki ‘şerif’ rütbesi ‘shire’ ve ‘reeve’
kelimelerinin birleşerek tek kelimeye dönüşmüş
şeklidir.Sanayi Devrimi ile başlayan toplumsal değişme,
bunun sonucu olarak artan hızlı şehirleşme ve suç artışı
Orta Çağ İngiltere’sindeki güvenlik sistemi ile kontrol
edilemeyecek bir hâle gelmişti. Aşağıda açıklanacak olan
bazı sosyal nedenlerden dolayı İngiltere’de askerden
bağımsız ve yeni bir içgüvenlik teşkilatı gerekmekteydi.
İngiliz Hükümetinin İçişleri Bakanı Sir Robert Peel
tarafından 1829 yılında Londra Büyükşehir Polis Teşkilatı
(London Metropolitan Police) kuruldu. İsminin lakap şekli
daha sonra polislerin lakabı olarak kullanılan Sir Robert
(Bob) Peel ‘modern polisliğin babası’ olarak kabul edilir.
İngiliz toplumunun yeni kurulan modern polis teşkilatını
kabullenmesi pek de kolay olmadı. Hükümetlerin geçmişte
askerleri kendi halkına karşı güvenlik gücü olarak
kullanmasından rahatsız olan İngiliz toplumu, yeni kurulan
polisin de bir tür asker olacağını düşünerek buna direnç
gösterdi. İngiliz hükümeti, yeni kurulacak olan polisin
asker değil ‘üniformalı vatandaş’ (citizen in uniform)
olduğunu vurgulamak için bazı önlemler aldı. Her şeyden
önce bu polisler sivil iradeye karşı sorumlu idiler. Kıyafet
rengi olarak da özellikle askerî renk olarak bilinen koyu
kırmızı ve sarı dışında, sivil bir renk olarak kabul edilen
‘mavi’ seçilmişti. Modern polisin İngiltere’de kurucusu
olarak kabul edilen Sir Robert Peel’in ortaya koyduğu ve
tarihe ‘Peel İlkeleri’ olarak geçen kurallarda, polisin
askerden ayrı ve farklı olduğu ve sivil iradenin denetiminde
bir içgüvenlik birimi olduğu vurgulanmıştır.