SORU: Iohannes Duns Scotus’ta iyilik nedir?
CEVAP: Duns Scotus’a göre iki tür iyilikten söz etmek mümkündür. Bunlardan birincil olanı, şeylerin doğal düzenine göre değil; fakat doğru aklın buyruklarına göre biçimlendirilmiş, belirlenmiş olan nesneye yönelmiş olan iradeye bağlı eylemin kendisine ait olan bir iyilik türüdür. Söz gelimi, hırsızlık veya adam öldürme, bu doğru akla aykırı düşecek eylemlerdendir. Dolayısıyla Kutsal Kitap’ta dile getirilen emirler/yasaklar da bu doğru akla uygun buyruklar kapsamındadır. Bundan dolayı, insanların birincil derecede yerine getirmek zorunda oldukları buyruklar bunlardır. Bu buyruklara itaat tarzındaki insan eylemleri, özgür iradenin yerine getirdiği davranışın hedefindeki ahlaki iyiliğin aktüelliğini sağlamaktadır. İkincil tarzda iyilik ise, davranışın biçimlendirilmesi esnasında yer ve zaman gibi çevresel koşulların dikkate alınması sonucunda ortaya çıkan hedefteki iyiliktir. Bu tarz iyilik, dolayısıyla, öncelikli olarak amacı ön planda tutmaktadır. Tanrı sevgisi, Tanrı’yı sevmek, nihai bir amaç olması bakımından insanın en yüksek eylemini oluşturur. Tanrı, bir hedef olarak seçildiğinde, doğru akla aykırı olabilecek hiçbir şey olmayacaktır. Bundan dolayı iradenin, insanı bütün özellikleriyle kendisine yönlendireceği nihai amaç Tanrı’dır.
