MODERN ORTADOĞU TARİHİ Dersi İran soru detayı:

CEVAP:

Başarısızlıkla sonuçlanan Meşrutiyet deneyimi
sonrasında gittikçe artan siyasi, ekonomik ve sosyal
bunalımlara I. Dünya Savaşı’nın da eklenmesiyle İran,
merkezi otoritesiyle birlikte devlet olma özelliğini de
kaybetti. Bolşevik ihtilalini yaşayan Rusya’nın 1917’de
İran’ı terk etmesi üzerine, Ağustos 1919 tarihli İngiliz-İran
antlaşmasıyla ülke İngilizlerin nüfuzuna girdi. Ancak, bazı
mebusların bu antlaşmayı meclisten gizli tuttukları ve
rüşvet aldıkları iddiaları üzerine meclis antlaşmayı
onaylamayınca da fırsat kollayan Rusya ülkeyi işgal etti.
Ülke bu şekilde tam bir kargaşa ortamı içindeyken Tugay
Komutanı General Rıza Han (Şah) Rusları püskürterek
Tahran’da denetimi sağladı, 1921 Şubatındaki askeri
darbeyle Tabatabai’yi başbakan yaparak yönetimi ele
geçirdi. Bu sırada, Sovyetler Birliği ile imzalanan 1921
antlaşmasıyla İran, İngilizlerin baskısından kurtulabildi,
1923’te tahttan uzaklaştırılan son Kaçar hükümdarı
Ahmed Şah’ın Avrupa’ya gitmesiyle de 1925 yılı sonunda
kendini kurucu meclise şah seçtirdi, Böylece, İran’da
Pehleviler dönemi başladı.