CEVAP:

İran ile Osmanlı ilişkileri, Şah Abbas’ın 1615’ten itibaren Nasuh Paşa Antlaşması’nın şartlarına uymaması yüzünden tekrar bozuldu ve iki devlet arasında yeni bir savaş başladı. 1612 antlaşmasını Nasuh Paşa’nın ısrarları nedeniyle kabul eden I. Ahmed, Öküz Mehmed Paşa’yı İran serdarı tayin etti. Mehmed Paşa, Revan’ı kuşattıysa da alamadı. Bu sırada Nahcivan’da bekleyen Şah Abbas, senelik 200 yük ipeğin 100 yüke indirilmesi şartıyla Mehmed Paşa ile anlaşma yaptı. Sultan I. Ahmed, yapılan anlaşmayı kabul etmediği gibi Mehmed Paşa’yı da azledip veziriazamlığa ve İran serdarlığına Halil Paşa’yı tayin etti. I. Ahmed, İran’a karşı büyük başarılar kazanmayı ümit ederken, 22 Kasım 1617’de, 28 yaşında vefat etti. Halil Paşa, Kırım Hanı Canbey Giray’ın da katılımıyla Erdebil önlerine kadar ulaştıysa da önemli bir iş yapamadı. Şah Abbas’ın barış istemesi üzerine, 1618’de, 200 yük ipek 100 yük kumaşa indirilerek Nasuh Paşa Antlaşması küçük düzenlemelerle tekrar kabul edildi.

Bu antlaşma iki taraf için de kısa süreli bir mütareke olmaktan öteye gidemedi. Osmanlılar büyük bir buhran yaşamalarına rağmen, Kafkaslar’daki kazançlarından vazgeçmeye niyetli değillerdi. Bu, hem devletin İran karşısında ısrarla vurguladığı Sünnî âleminin koruyuculuğu imajına halel gelmemesi hem de Anadolu’nun emniyeti için hayatî bir mesele idi. Şah Abbas da, Kafkaslar’da elde ettiği başarıyı Irak taraflarında da tekrarlamak ve 13. yüzyılda İlhanlılar’ın da yapmak istediği gibi Halep’i ele geçirip, Avrupa ile Hindistan arasındaki ticareti kendi kontrolü altına almak istiyordu. Şah Abbas, bu amaçla, İngilizler’in de desteğiyle, 1622’de Hürmüz Adası’nı Portekizliler’den aldı, 1623’te de İran-Hindistan ticaretinin merkezi Kandahar’ı topraklarına kattı. 

İstanbul’da II. Osman’ın katledilmesiyle başlayan kargaşa ve bunun taşraya yansıması olarak Anadolu’daki bazı paşaların Abaza Mehmed Paşa liderliğinde merkeze karşı ayaklanması, Şah Abbas’ın batı komşusuna yönelik emellerini gerçekleştirmesi için bulunmaz bir fırsattı. 1623’te Yusuf Paşa’yı öldürüp Bağdad’a hâkim olan Bekir Subaşı’nın, üzerine Hafız Ahmed Paşa idaresinde bir Osmanlı ordusu gönderilince, Şah Abbas’tan yardım istemesi Osmanlılar ile İran arasında yeni bir savaş başlattı.