ANAYASA I Dersi Osmanlı İmparatorluğu’nun Anayasal Gelişmeleri ve Modern Türkiye’nin Kuruluşu soru detayı:
SORU:
Islahat Fermanı nedir? Neleri kapsar?
CEVAP:
Osmanlı İmparatorluğu’nda Tanzimat Fermanı’nın yayınlanmasıyla başlayan yenilikler, 1856’da Islahat Fermanı’nın yayınlanmasıyla devam etmiştir. Islahat Fermanı da padişahın oto-limitasyonu niteliği taşıyan, tek taraflı bir belgedir. Islahat Fermanı, din, vicdan ve ibadet hürriyetini koruyan önemli düzenlemelere yer vermiştir. Öte yandan, içerdiği hükümlerle Müslüman tebaa ile Müslüman olmayan tebaa arasında tam bir eşitliğin kurulmasını sağlamıştır. Müslüman olmayan tebaanın devlet memuriyetine ve askerlik hizmetine alınmasını sağlayan hükümlere yer vermek suretiyle eşitlik ilkesinin alanını genişletmiştir. Bundan başka, işkencenin ortadan kaldırılması, resmî evraklarda yer alan Müslüman olmayanları rencide edecek ifadelerin yasaklanması, kanun önünde eşitlik, yargılamanın açıklığı gibi kurallara da yer vermektedir. Nihayet Ferman, Müslüman tebaa ile Müslüman olmayan tebaa arasındaki uyuşmazlıkların karma mahkemelerde görülmesi kuralını da benimsemiştir.