CEVAP:

Islahat Fermanı’ndaki belli başlı konular şunlardır:

1. Islahat Fermanı ile Müslüman ve gayrimüslim bütün Osmanlı tebaasının eşitliği açık
bir biçimde vurgulanıyor; bütün din ve mezheplere verilen hak ve imtiyazlar, bu fermanla bir kez daha tekrarlanıyor ve ırk, din, dil ayırımı gözetilmeksizin mezhepler arasında eşitlik imkânlarının oluşturulması için gerekli önlemlerin alınacağı; devlet memuriyetine, okullara ve askerlik hizmetine bütün tebaanın eşit olarak katılabileceği, imparatorluk içinde bulunan her toplumun kendi okulunu açabileceği belirtiliyor.

2. Patrikhanede yeni meclislerin kurulacağı ve bu meclislerin aldığı kararların Babıali
tarafından onaylandıktan sonra yürürlüğe gireceği kabul ediliyor.

3. Hiç kimse din değiştirmeye zorlanmayacağı ve din değiştiren Müslümanlara ceza
uygulanmayacağı belirtiliyor.

4. Vergilerin eşit alınacağı, iltizam usulünün kaldırılacağı bildiriliyor,

5. Bütün tebaanın eşit ve serbest bir şekilde ticari faaliyette bulunmasının sağlanacağı
açıklanıyor.

6. Mahkemelerin açık olacağı ve keyfî cezalar verilmeyeceği kabul ediliyor.

7. Resmî yazışmalarda Hristiyanlar için hakaret anlamına gelebilecek ifadelerin kullanılmayacağı bildiriliyor.

8. Müslüman ve gayrimüslimler arasındaki davaları görmek için mahkemeler kurulacağı belirtiliyor.

9. Rüşvet ve yolsuzluğun ortadan kaldırılması için çıkarılacak kanunların kesin bir biçimde uygulanmasının sağlanacağı açıklanıyor (Gencer, 1993, s. 10/480; Şahin,
1993, s. 6/166).