YENİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ II Dersi Tanzimat ve Islahat Fermanları soru detayı:

CEVAP:

Islahat Fermanı görünüşte bütün Osmanlı tebaasını din, millet gibi herhangi bir ayırım
gözetmeksizin kaynaştırmayı amaçlamış olmasına karşın bu yönde bir sonuç doğurmamıştır. Denilebilir ki Osmanlı devlet yöneticileri bakımından tıpkı Tanzimat Fermanı gibi Islahat Fermanı’nın da düşünsel arka planını Osmanlılık düşüncesinin yerleşmesi oluşturuyordu. Bu hedef sağlanamamış, aksine ayrılıkçı fikirlerin gayriüslimler arasında giderek daha fazla yaygınlaşması önlenememiştir. Ayrıca, Fermanla ifade edilen eşit haklar, sağlanacak imtiyazlar sanki daha önceki sistemde gayrimüslimlere haksızlık yapıldığı gibi bir yanlış algının oluşmasına sebep olmuştur. Bu da doğal olarak yabancı devletlerin Osmanlı Devleti üzerinde baskı yapma bahanelerini artırmış oldu. Islahat Fermanı’nın açıkça Avrupalı devletlerin baskısı altında hazırlanması; hatta Batılıların hazırladığı koşulları Osmanlı Devleti’nin ilan etmesi söz konusudur. Paris Antlaşması’nda aksi yönde, yani Ferman’daki maddelerin dış etkiye yol açmayacağı yönünde bir ifade bulunmasına rağmen bundan sonraki süreçte Batılıların Osmanlı’nın içişlerine karışmasının yolunu açmıştır.