SORU: İslâm hukukunda mülkiyet hakkının sınırlamaları nelerdir?
CEVAP: • Asli sınırlamalar: Aslî sınırlamalar her halükarda mülkiyete bağlı olan ve ondan ayrılmayan sınırlamalardır. Bazı mülkiyet takyitleri bir malın mülkiyet altına alınması ile ilgilidir. İslâm hukuku ilk olarak faiz, ihtikâr, rüşvet ve kumar gibi işlemlerle haram nesnelerin alınıp satılmasını yasaklayarak mülkiyet sebeplerine yönelik sınırlamalar getirmiştir. Öncelikle İslâm israf ve savurganlığı yasaklamış ve malını kullanma ve harcama noktasında tedbirsiz davranan sefih kişilere hacir koyarak bu şekilde hem sefih kişinin, hem toplumun hem de veresenin haklarını korumaya çalışmıştır. • İradi sınırlamalar: İradi takyitler malikin kendi iradesiyle yaptığı hukuki işlemler yoluyla mülkiyet hakkına getirdiği sınırlamalardır. Malını rehin veren malik, bu mal üzerindeki mülkiyet hakkını kendi iradesiyle sınırladığı gibi, malikler mülkiyet haklarını bir bedel karşılığında ya da karşılıksız olarak sınırlayabilirler. • İstisnâî sınırlamalar: Bununla kastedilen özellikle devletin istimlak, mali ceza verme, istisnaî vergiler koyma gibi temelde kamu menfaatine yönelik kısıtlamalarıdır. Bu tür kısıtlamalar teorik temelini Zarar-ı âmmı def için zarar-ı hâs ihtiyar olunur (md. 26) prensibinde bulur. Bunlar devamlı ve sabit kısıtlamalar olmayıp bir ihtiyaca binaen ortaya çıktığından dolayı istisnaî olarak nitelenir.
