CEVAP:

Uyarı-Tepki Modeline Dayalı Davranış Kuramı: Psikolojide “davranışçılık”
kuramının temel varsayımı olan bu modele göre, davranış tamamen bir uyarıya
gösterilen tepki olarak tanımlanmakta, uyarıdan gözlemlenen davranışa kadar
bireyde hangi psikolojik süreçlerin etkili olduğu sorusu ilgi alanının dışında tutulmaktadır. İş analizinin odağında belirli sınırlarla yapılandırılmış, çoğunlukla
kendini tekrar eden görev alanları bulunmaktadır.
Bilişsel Kuramlar: Bu kuramlar insanın enformasyon işleme özelliğini ve zihinsel süreçlerini ön planda tutmaktadırlar. Söz konusu kuramları temel alan iş
analizinde görevin bilişsel rol beklentileri hakkında ayrıntılı çalışmalar yapılmaktadır.
Güdülenme Kuramları: İnsanın belirli bir davranışa yönelme nedenleri ve sürecini açıklamaya çalışan bu kuramlardan yola çıkan iş analizi uygulamaları, görevin güdüleyici ve performansı teşvik edici, ama aynı zamanda insanın gelişimini
teşvik edecek şekilde nasıl tasarlanması gerektiği sorusuna yanıt aramaktadırlar.
Stres Kuramları: Stres kuramları, stres olgusunu ve nedenlerini ve başa çıkma
yollarını araştırmaktadırlar. Bu kuramları temel alan iş analizinde temel hedef,
çalışma sürecinde strese neden olan faktörleri saptamak, tanımlamak ve analiz
etmektir.
Bütünsel Faaliyet Kuramları: Bu kuramlar, görev başındaki aktiviteleri anlayabilmek için çalışma sürecine bütünsel bir bakışın gerekli olduğunu çıkış noktası
yapmışlardır. Buna göre, faaliyetlerin farklı deneyim düzeyleri (duyusal estetiği,
mantıklılığı, anlam ifade etmesi) yanında, yapısal ve süreçsel yönleri de (örneğin,
faaliyetin özne ve nesne arasındaki bağlantı kurucu işlevi) iş analizine dahil edilmelidir.
Eylem Kuramları: Buradaki çıkış noktası, çalışan insanın belirli temel talimatlar çerçevesinde görevini kendisinin planlayıp kendi görev unsurlarını (eylemlerini) yönetebileceğidir. İş analizinde buna uygun olarak görev unsurlarının
düzenlenebilirliği (regulation) ve farklı yükleme yoğunluklarının zorlanma üzerindeki etkisi ile çalışan insanın nitelik gelişimi üzerinde durulmaktadır.
Sosyo-Teknik Sistem Yaklaşımı: İnsan, teknik ve örgütün etkileşiminden yola
çıkan bu kuramsal yaklaşımı temel alan iş analizi uygulamaları, üç faktör arasındaki uyumlu entegrasyon gereğini öne çıkarmakta ve çalışana özerklik tanınabilecek alanları da araştırarak faktörler arasındaki optimizasyonu hedeflemektedirler.