SORU: Jürgen Habermas’ın demokrasi anlayışı hangi düşüncelere dayanır?
CEVAP: Habermas, bir siyasal sistemin meşru olabilmesinin, siyasal kararların vatandaşlar tarafından tartışıldığı bir kamusal alanı barındırmasına bağlı olduğunu düşünür. Habermas’a göre böyle bir kamusal alanı erken dönem burjuva toplumlarının liberal demokrasi deneyimlerinde gözlemlemek mümkündü. Bu toplumlarda okuryazar kulüpleri, salonlar, gazeteler, dergiler bir siyasal tartışma ve katılım alanı olarak işlev görüyordu. Habermas, geç modernlikle birlikte söz konusu kamusal alanın, bağımsız eleştiri ve muhalefet kaynağı olma vasfını kaybedecek şekilde bir dönüşüme maruz kaldığını belirtir. Bu anlamda Habermas’a göre, geç modern dönemde siyasal kararların tartışılma zemini işlevi görmüş olan kamusal alanın yerini, devlet, özel şirketler ve medyanın manipüle ettiği bir kamusallığın almış olması, siyasal sistem açısından bir meşruiyet krizini de beraberinde getirmiştir. Habermas açısından bakıldığında, bu bağlamda zuhur eden meşruiyet sorunu, her ne kadar sistemin kendi iç mantığına bağlı olarak aşılabilse de, böyle bir aşma süreci, insani özgürlüğün feda edilmesi pahasına gerçekleştirilmek durumundadır. Zira tam bir manipülasyon mantığının işbaşında olduğu söz konusu yeni kamusal alan içerisinde, siyasete ait pratik sorunların teknik sorunlara dönüştürülmesine gönderme yapan teknokratik bilincin yaygınlaştırılması, her ne kadar kitleleri depolitize edip sadık varlıklar haline getirse bile, insanın sahip olması gereken özgürlüğü ve eleştirel düşünce gücünü de elinden alır niteliktedir. Bu nedenle, Habermas, siyasal katılımın vatandaşların belirli periyotlarla yapılan seçimlerde oy verip önceden belirlenmiş olan siyasetleri onaylamalarıyla sınırlı olduğu mevcut liberal demokratik rejimlerin meşruiyet sorunuyla malul olduklarını düşünür. Habermas, meşruiyet sorununa yönelik sahici bir siyasal çözüm olarak, katılımcı demokrasi modelini önerir. Habermas’ın önermiş olduğu demokrasi modeli, bütün siyasal norm ve kuralların vatandaşlar arasındaki rasyonel tartışmalar yoluyla belirlenmesine zemin oluşturacak oldukça geniş bir siyasal kamusal alan vizyonunu içerir.
