CEVAP:

3. Ordu’nun neredeyse tamamının kaybedilmesi
Anadolu’yu Rus istilasına karşı savunmasız bırakmıştır.
Ayrıca Sarıkamış yenilgisini fırsat bilen Ermeni çeteleri
taşkınlıklarını artırmışlar ve Rus ordusunu Anadolu’ya
girmeye teşvik etmişlerdir. Özellikle 1915 Nisan’ında Van
vilayetinde başlayan isyanın büyümesi üzerine bu uygun
ortamdan yararlanmak isteyen Ruslar gönüllü Ermeni
birliklerinin öncülüğünde Van bölgesini işgal etmişlerdir.
Rusların Van’ın yönetimini Ermenilere bırakması üzerine
Van merkezli devlet ilanına kalkışan Ermeni çeteleri de
kaçamayan Müslüman halkı katletmeye başlamışlardır.
Rus işgalleri Van ile sınırlı kalmamış, Doğu Anadolu’da
hızla ilerleyen Ruslar, 16 Şubat 1916’da Erzurum’u, 18
Nisan’da Trabzon’u, 16 Şubat’ta Muş’u, 3 Mart’ta Bitlis’i,
15 Temmuz’da Bayburt’u, 25 Temmuz’da Erzincan’ı işgal
etmişlerdir. Bu cephede Miralay Mustafa Kemal Bey
komutasındaki 16. Kolordu, Muş ve Bitlis’i Rus
işgalinden kurtarmıştır. 1917 yılında Rusya’da Bolşevik
İhtilali’nin çıkması üzerine Rusya ile 3 Mart 1918
tarihînde Brest-Litovsk Antlaşması imzalanmıştır.
Anlaşma gereği geri çekilen Rus kuvvetleri ağır silahları
ve malzemelerini iş birliği yaptıkları Ermeni çetelerine
bırakacaklardır.