SORU: Kanun-i Esasi ne kadar uygulamada kalmıştır?
CEVAP: Kanun-i Esasi her ne kadar 1924 yılına kadar uygulamada kalan bir kanun olarak belirtilirse de II. Abdülhamid Dönemi’ndeki ömrü son derece kısa olmuştur. 1877 Ocak ayında genel seçimlere gidilmiş ve 80 Müslüman, 50 gayrimüslimden oluşan parlamento, kapılarını 19 Mart 1877’de açmıştır. İlk dönemin çalışma süresi son derece kısa olmuş ve üç buçuk ay sonra 28 Haziran 1877’de tatil edilmiştir. İkinci defa parlamento toplanmadan önce yeniden seçime gidilmiş ve yeni mebuslarla meclis çalışmalarına 13 Aralık 1877’de başlamış ancak Rusya ile devam eden savaş neden gösterilerek padişah tarafından 14 Şubat 1878’de otuz yıllık bir tatile çıkarılmıştır. Görünüşte Kanun-i Esasi yürürlükteydi ancak reformcu grubun bu zaman zarfında tasfiye edilmesi ve Rusya karşısında uğranılan ağır yenilgi, parlamentoyu Osmanlı insanının gündeminden kısa sürede çıkaracaktır. Önceki Sultan Abdülaziz’in Tanzimat bürokratlarının sultasını kırmak için yaptığı girişimler aslında bürokrasi içerisinde saray yanlısı kesimin güçsüz olmadığını göstermişti. Gerçekleştirilen darbe bir anlamda, sarayı kontrol altında tutmakta zorlanan bürokratların içine düştükleri ihtiras ve gayrımeşruluğu da göstermesi bakımından düşündürücüdür. Reformcu ricalin desteklediği şehzade Murad’ın taht için uygun olmadığı anlaşılınca çaresizce Abdülhamid tahta çıkarılmıştı. Genç sultanın kısa sürede yönetime ağırlığını koymasıyla 1839’dan beri Cağaloğlu’na kaymış dengeler, bu sefer yeni bir mekânda Yıldız’da sil baştan kurgulanacaktı.
