ANAYASA II Dersi YASAMA ORGANI soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU: Kanun koyma, değiştirme ve kaldırma hakkında bilgi veriniz?


CEVAP: Anayasanın 7. maddesi, yasama yetkisini TBMM’ne sunmuş; 87. madde ise TBMM’nin kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak yetkisine sahip olduğunu hükme bağlamıştır. Kanun koyma süreci, kanun teklifinin hazırlanmasıyla başlamaktadır. Anayasanın 88. maddesine göre, kanun teklif etme yetkisi, Bakanlar Kurulu ve milletvekillerine aittir. Bakanlar Kurulu tarafından yapılan teklife, kanun tasarısı denmektedir. Eğer bir kanun teklifi, milletvekilleri tarafından hazırlanmışsa bu metin, kanun teklifi olarak adlandırılmaktadır. Kanun tasarıları, Meclis İçtüzüğünün 73. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre: Hükümetçe hazırlanan kanun tasarıları bütün bakanlarca imzalanmış olarak ve gerekçesi ile birlikte Meclis Başkanlığına sunulur. Kanun teklifleri ise İçtüzüğün 74. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre: Milletvekillerince verilen kanun tekliflerinde bir veya daha çok imza bulunabilir. Kanun teklifleri de gerekçesi ile birlikte Başkanlığa verilir. Kanun tasarı ve teklifleri, ilgili komisyonlarda görüşüldükten ve son şekli verildikten sonra TBMM Genel Kurulunda görüşülür. Bu görüşmelerdeki toplantı ve karar yeter sayısı, Anayasanın 96. Maddesinde düzenlenmiştir. Bu hükme göre: Türkiye Büyük Millet Meclisi, yapacağı seçimler dâhil bütün işlerinde üye tamsayısının en az üçte biri ile toplanır. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Anayasada başkaca bir hüküm yoksa toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir; ancak karar yeter sayısı hiçbir şekilde üye tamsayısının dörtte birinin bir fazlasından az olamaz. Bu hüküm gereğince bir kanun tasarı veya teklifinin TBMM’de görüşülmeye başlaması için en az üye tamsayısının 1/3’i olan 184 milletvekilinin hazır bulunması gerekir. Madde, karar yeter sayısı olarak, toplantıya katılanların salt çoğunluğu kuralına yer vermişse de bu sayının, üye tam sayısının 1/4’nin bir fazlasından az olamayacağını da hükme bağlamıştır. TBMM tarafından kabul edilen kanunlar, Anayasanın 89. maddesi gereğince yayınlanmak üzere cumhurbaşkanına gönderilir. Cumhurbaşkanı, TBMM tarafından kendisine gönderilen kanunu, aynı madde gereğince 15 gün içinde imzalayarak yayımlamak zorundadır. Yayımlanmasını uygun bulmadığı kanunları ise aynı süre içinde gerekçesiyle birlikte TBMM’ne iade eder. Cumhurbaşkanının iade gerekçeleri, siyasi veya hukuki olabilir. TBMM, iade edilen kanunu, cumhurbaşkanının gerekçeleri doğrultusunda değiştirerek kabul edebileceği gibi, bu gerekçeleri dikkate almaksızın metni aynen kabul de edebilir. TBMM’nin cumhurbaşkanının iade ettiği kanunu aynen kabul etmesi için Anayasa, öncekine kıyasla daha güç elde edilir özel bir çoğunluk kuralına yer vermemiştir. Bu nedenle, iade edilen kanunlar da Anayasanın 96. maddesinde öngörülen karar yeter sayısına uygun olarak kabul edilebilir. Bu nedenle cumhurbaşkanının bir kanunu iadesi, günlük dilde ifade edildiği gibi veto yetkisi değildir. Çünkü veto yetkisi, güçleştirmek anlamına gelmektedir. Oysa Anayasa, cumhurbaşkanı tarafından iade edilen kanunun kabulü için özel bir çoğunluğa yer vermemiştir.