BESLENMENİN TEMEL İLKELERİ Dersi BESİN ÖGELERİ I (ORGANİK BESİN ÖGELERİ) soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

Karbonhidratlar nasıl sınıflandırılır?


CEVAP:

Genel bir terim olarak karbonhidratlar, monosakkaritleri, disakkaritleri, oligosakkaritleri ve polisakkaritleri temsil ederken, ayrıca bu bileşiklerden çeşitli yollarla elde edilen türevler de bu grup altında incelenebilmektedir.

Monosakkaritler, en basit karbonhidrat grubunu oluştururlar. Yapıca dallanmamış karbon zinciri olan polihidroksi aldehitler veya ketonlardır. En bilinen örnekleri heksoz yapısında olan glukoz, fruktoz ve galaktozdur; bunların yapılarında Cn(H2O)n formülüne uygun olarak 6 karbon, 6 oksijen ve 12 hidrojen vardır. Beş karbonlulara ise pentoz denir ve örnek olarak riboz ve ksiloz gösterilebilir. Yedi karbonlu olan heptozlar da vardır ancak bunlar doğada çok sınırlı sayıda var olmuşlardır; mannoheptuloz bunlara örnek olarak gösterilebilir. Monosakkaritler birleşerek daha kompleks yapılı karbonhidratlar oluştururlar.

Disakkaritler, iki monosakkarit molekülünün birleşmesi ile meydana gelen karbonhidratlardır. Bunlara en önemli örnekler sakkaroz (sukroz), maltoz ve laktozdur. Laktoz, sütte bulunan bir bileşiktir ve yapı itibariyle bir molekül glukoz ile bir molekül galaktozdan oluşur. Sofra şekeri olarak da bilinen sakkaroz (sukroz) ise bir molekül glukoz ile bir molekül fruktoz oluşmuştur. Maltoz ise iki molekül glukozdan oluşmuştur.

Oligosakkaritler, monosakkaritlerin polimerleşmesiyle elde edilen ve sayıca üç karbonhidrat molekülünden fazla ve on karbonhidrat molekülünden az sayıda molekülün birleşmesi sonucu oluşan yapılardırlar. Bu grubun en bilinen örneklerinden biri, bir trisakkarit olan rafinozdur. Yapıca galaktoz, glukoz ve früktozdan oluşmuştur. Tetrasakkaritlerden stakiyoz ve maltotetraoz ise 4 moleküllü karbonhidratlara örnek olarak verilebilir.

Polisakkaritler ise n>10 sayıda monosakkarit içerirler. Moleküler büyüklüklerinin etkisiyle bu bileşiklerin, fiziksel ve kimyasal özellikleri diğer karbonhidratlardan önemli farklılıklar gösterir. Örneğin, polisakkaritler, mono ve oligosakkaritlere göre suda daha zor çözünürler ve tatlı lezzetleri yoktur. En önemli örnekleri nişasta, glikojen, selüloz ve pektindir. Bu gruptaki karbonhidratlar, nişasta ve nişasta olmayanlar olarak iki alt grupta incelenebilir. Nişasta olmayanlar başlığı altındakiler bitkilerde daha çok yapısal görevleri olan bileşiklerdir; selüloz ve pektin bunların en bilinenleridir. Glikojen ise glukozun hayvanlarda depolanan formu olarak değerlendirilebilir.