SORU: Kazakistan’ın bir cumhuriyet olarak ortaya çıkışı ilk olarak ne zaman ve nasıl olmuştur?
CEVAP: Kazak boyları hem siyasi hem de coğrafi etkenlerin yönlendirmesiyle; • Ulu Jüz, • Orta Jüz ve • Kişi (küçük) Jüz olarak adlandırılan üç bölüme ayrıldı ve bugünkü Kazakistan’ın üç değişik bölgesinde yaşamaya başladı. Ruslar bölgeye geldiklerinde tüm boyları bünyesinde toplayan büyük Kazak Hanlığı yerine üç Kazak jüz’ünün hâkimiyetinde üç ayrı hanlık mevcuttu. Doğuda yeni sömürge arayışı içindeki Rusya 1731 yılından başlayarak Kazakları hâkimiyeti altına aldı. Rusya askerî müdahaleler, işgal hareketleri, diplomatik girişimler ve çıkarılan kanunlar aracılığıyla Kazak hanlıklarını ortadan kaldırdı. Rusya İmparatorluğu’nun 1917 devrimleriyle yıkılmasından sonra tüm Orta Asya’da Sovyetler Birliği hâkimiyeti başladı. Kazaklar, diğer Türk halklarıyla birlikte Sovyet yönetimine karşı direndi. Kazak aydınlarının liderliğinde 1918’de Kazak Alaş Özerkliği ilan edildi. Ancak modern anlamda bir Kazakistan oluşturma yolundaki bu hareket başarılı olamadı ve Sovyet yönetimi hâkim oldu. Kazakistan bir cumhuriyet olarak ilk defa 1920 yılında Kırgız (Kazak) Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adıyla tarih sahnesine çıkmıştır. Bugünkü Kazakistan’ın sınırları Sovyetler Birliği döneminde belirlendi ve bağımsızlıktan sonra da aynı sınırlar muhafaza edildi. Kazak Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1936 yılında birlik cumhuriyeti statüsü kazandı. Yani Sovyetler Birliği’ni oluşturan temel cumhuriyetler arasında yer aldı. Kazakistan, Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla birlikte 1991 yılında bağımsız oldu.
