TÜRKÇE BİÇİM BİLGİSİ Dersi Temel Kavramlar soru detayı:

CEVAP:

İnsan hayatındaki sürekli değişikliğe paralel olarak dillerin de yeni durumları ve kavramları göstermek için yeni kelimelere ihtiyacı vardır. Dilin en fazla yenilenen bölümü söz varlığıdır. Konuşurların ihtiyaçlarındaki değişmelere paralel olarak dillerde bir taraftan yeni kavramları karşılamak üzere sürekli yeni sözler ortaya çıkarken diğer taraftan artık konuşurlar için önemini yitirmiş kavramları gösteren kelimeler kullanımdan kalkar. Yeni kavramlar için her dil, kendine özgü söz yapımı araçlarına ve tekniklerine sahiptir. Örneğin son yıllarda, Türkçede birçok kavramı göstermek amacıyla yeni kelimeler ortaya çıkmıştır. İhtiyaçlar, Türkçenin yeni söz türetme yolları kullanılarak karşılanmıştır:

akıllı telefon, tweet atmak, etiketlemek (İnternette fotoğrafa isim eklemek)

Eklemeli bir dil olduğu için, ilerleyen bölümlerde ayrıntılı olarak göreceğimiz gibi, Türkçe mevcut kök ve gövdelere, türetme ekleri getirilmek suretiyle yeni kelimeler oluşturulabilmektedir. Türetme sırasında isimlere gelerek isim veya fiil, fiillere gelerek isim veya fiil yapan ekler birbirinden ayrılmaktadır. Ayrıca bazı ekler, sözlüklerde tanımlanan kalıcı isimler yaparken diğerleri sadece isim soylu geçici kelimeler türetebilmektedir.

ver-im, ver-gi, ver-gi-len-dir-mek, ver-iş, ver-i-l-mek, ver-mek, ver-en

Ancak yeni kelime ihtiyacını karşılamanın tek yolu, eklerle yeni kelime türetme değildir. Bunun dışında birleştirme, kelime türünü değiştirme, var olan kelimelere yeni anlamlar yükleme, harf veya hece seçerek kısaltma, kopyalama gibi teknikler kullanılmaktadır. Bu bölümde türetme dışı söz yapımından da kısaca söz edilecektir.