SORU: Kendine has bir otoriter âdâb olan istibdâd, II. Abdülhamid idaresinde nasıl bir anlam kazanır?
CEVAP: Mali kararlarını alamayan, taşrasına hükmedemeyen devlet içerisinde kendine has bir otoriter âdâb (istibdâd), 1890’lardan itibaren etkisini artırır ve mevcut bürokratik kültürün payandalarını ağır ağır ancak derinlemesine dönüşüme uğratır. İstibdâd kelimesi Arapçada “müstakil” olma hâline işaret etmesi ve devletin en önemli niteliğine, “bağımsızlığını” vurgulaması bakımından önceki devir padişahları için de kullanılmaktaydı. Ancak Abdülhamid idaresinde “müstakil” kelimesi, baskıcı uygulamalarla keyfilik anlamı kazandı ve kelime önceki anlamının dışına çıkarak, “keyfi idare”, “baskı” anlamı kazandı.
