CEVAP:

Kindî’nin, “varlığın hakikatini kavrayan basit
[yalın] cevher” şeklinde tanımladığı akıl (Kindî, 2002:
185), insan nefsinin en önemli gücü ve işlevi olup duyu
algısını aşan cins ve tür gibi tümeller ile önsel (a priori)
bilgileri idrak eder. Duyu algısında nesnelerin zihinde
ortaya çıkan bir maddi form veya imajı söz konusu iken,
akıl idrakinde böyle bir imajdan söz edilemeyeceğine dikkat çeken filozofa göre akıl, maddi olmayan varlıklar
alanına ait bilgileri aracısız ve zorunlu olarak algılar. O
bunu söylerken aslında akli bilginin duyu bilgisi gibi
sübjektif değil, objektif oldu- ğunu vurgulamak istemiştir.
Kindî, vazgeçilmez bilgi kaynağı olarak gördüğü aklın
mâhiyet ve işlevini Akıl Üzerine adlı bağımsız bir eserde
irdelemiştir. insan aklının, işlevini kendiliğinden mi yoksa
dış bir etki sonucunda mı gerçekleştirdiği hususu
Aristoteles’ten itibaren bir tartışma konusu olmuş ve
Meşşâî felsefede farklı şekillerde yorumlanmıştır.
Aristoteles’in özellikle etkin akıl-edilgin akıl ilişkisini ışık
ile görme duyusu arasındaki ilişkiye benzetmesi, etkin aklın
da ışık kaynağı gibi dışardan etki eden bir şey olduğu
yorumlarına sebep olmuştur.