CEVAP:

XVII. yüzyılın ilk yarısında ise Koçi Bey, IV. Murat ve Sultan İbrahim’e sunduğu risalesinde, devletin çeşitli kurumlarındaki aksaklıklara değinirken, adalet sistemindeki yozlaşmalardan şikâyet etmekte, problemlerin giderilmesi için kanunların “eskisi gibi” uygulanmasını önermekteydi. Defterdar Sarı Mehmet Paşa ise XVIII. yüzyılın ilk yarısında III. Ahmet’e sunduğu layihada, çöküşün nedenini disiplinsizlik olarak saptamış, çözüm olarak da kurumların “eski hale getirilmesini” tavsiye etmiştir. Osmanlı Devletinin çöküş ve dağılmasından, bu itibarla da modernleşme ihtiyacından bahseden hemen hemen tüm kaynakların, devletteki yenileşme ihtiyacının anlaşıldığının delili olarak gösterdikleri, bu iki eser de çözümü (kurtuluşu) “eskiye dönüşte” aramaktaydı. Ülke içindeki problemlerin yanı sıra, savaş alanlarında “Batı”ya karşı yenilgiler başlamıştı. Bu yenilgilerin ilk kesin işareti, 1699’da Avusturyalılarla yapılan Karlofça Anlaşmasıydı. Böylece “Batı”nın askeri alanda üstünlüğünün nedenleri üzerinde dönüşülmeye başlanılmış ve Lale Devri’nde (1718-1730), Yirmisekiz Çelebi Mehmet, Paris’e elçi sıfatıyla yollanmıştır.